દિલ્હી યુનિ.એ MA સંસ્કૃતના અભ્યાસક્રમમાંથી મનુસ્મૃતિને હટાવી દીધી

દિલ્હી યુનિવર્સિટી (DU) એ તેના MA સંસ્કૃતના ત્રીજા સેમેસ્ટરના અભ્યાસક્રમમાં મોટો ફેરફાર કર્યો છે. અભ્યાસક્રમમાંથી વિવાદાસ્પદ મનુસ્મૃતિ દૂર કરવામાં આવી છે. તેના સ્થાને, પ્રાચીન ગ્રંથ શુક્રનીતિનો અભ્યાસક્રમમાં સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. યુનિવર્સિટીના કુલપતિ યોગેશ સિંહે તેમના ‘ઈમરજન્સી પાવર’નો ઉપયોગ કરીને આ નિર્ણય લીધો છે. ટૂંક સમયમાં તેને એક્ઝિક્યુટિવ કાઉન્સિલની બેઠકમાં અંતિમ મંજૂરી માટે મૂકવામાં આવશે.

મનુસ્મૃતિના સતત વધી રહેલા વિરોધ અને સોશિયલ મીડિયા પર ઉભા થયેલા વિવાદો વચ્ચે DU એ આ પગલું ભર્યું છે. મનુસ્મૃતિને અભ્યાસક્રમમાં સમાવવા બદલ વિરોધ પક્ષો, વિદ્યાર્થી જૂથો અને કાર્યકરોએ DU પર નિશાન સાધ્યું હતું. જૂન 2025 માં, જ્યારે સંસ્કૃત વિભાગે તેને ‘ધર્મશાસ્ત્ર અભ્યાસ’ અભ્યાસક્રમમાં ભલામણ કરેલ વાંચન તરીકે ઉમેર્યું, ત્યારે ઘણો હોબાળો થયો હતો. વિદ્યાર્થીઓએ તેને જાતિ ભેદભાવ અને લિંગ અસમાનતાને પ્રોત્સાહન આપતું ગણાવ્યું.

મીડિયા રિપોર્ટ મુજબ વાઈસ ચાન્સેલર યોગેશ સિંહે પહેલાથી જ સ્પષ્ટ કરી દીધું હતું કે DU કોઈપણ અભ્યાસક્રમમાં મનુસ્મૃતિ શીખવશે નહીં. ડીયુના એક શિક્ષકે નામ ન આપવાની શરતે જણાવ્યું હતું કે, “અમારો ક્યારેય વિવાદાસ્પદ સામગ્રી શીખવવાનો ઇરાદો નહોતો, પરંતુ બિનજરૂરી વિવાદ ટાળવા માટે આ પગલું લેવામાં આવ્યું છે.”

આ પણ વાંચો: દિલ્હી યુનિવર્સિટીમાં મનુસ્મૃતિ, રામાયણ, મહાભારત ભણાવાશે?

હવે શુક્રનીતિ ગ્રંથનો અભ્યાસક્રમમાં સમાવેશ

દિલ્હી યુનિ.એ હવે મનુસ્મૃતિની જગ્યાએ શુક્રનીતિનો અભ્યાસક્રમમાં સમાવેશ કરવાનું નક્કી કર્યું છે. શુક્રનીતિ એક સંસ્કૃત ગ્રંથ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે તે ગુરુ શુક્રાચાર્ય દ્વારા રચિત હતો. હિન્દુ પૌરાણિક કથાઓમાં, શુક્રાચાર્ય એક ગુરુ છે જે દાનવોને પણ સલાહ આપતા હતા. આ ગ્રંથ રાજકારણ, શાસન, નીતિશાસ્ત્ર અને લશ્કરી વ્યૂહરચના પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. ડીયુ માને છે કે તેને અભ્યાસક્રમમાં ઉમેરીને, વિદ્યાર્થીઓ આધુનિક વહીવટના સંદર્ભમાં પ્રાચીન ભારતીય શાસન સિદ્ધાંતોને સમજી શકશે.

નવા અભ્યાસક્રમમાં વિદ્યાર્થીઓને આ વિષયો શીખવવામાં આવશે

ભંડોળ રચના: રાજ્ય સંસાધનોની નીતિઓ અને નાણાકીય વ્યવસ્થાપન.

લોકધર્મ રચના: સમાજના નૈતિક નિયમો અને સુશાસન.

રાષ્ટ્ર રચના: રાષ્ટ્ર ખ્યાલ અને રાજ્ય કામગીરી.

લશ્કરી અને કિલ્લેબંધી રચના: લશ્કરી વ્યૂહરચનાઓ અને કિલ્લેબંધી તકનીકો.

અહેવાલ મુજબ, આ ભાગો મનુસ્મૃતિના અભ્યાસક્રમમાંથી દૂર કરવામાં આવ્યા છે

પ્રકરણ 2: ધર્મ અને સંસ્કાર.

પ્રકરણ ૬: વાનપ્રસ્થ આશ્રમ.

પ્રકરણ ૭ અને ૯ (શ્લોક ૧-૧૦૨): રાજધર્મ અને પુત્રોના પ્રકારો.

પ્રકરણ ૧૨: પ્રાયશ્ચિત પદ્ધતિઓ.

આ પણ વાંચો: દલપતરામે ‘જ્ઞાતિ નિબંધ’ માં ‘દલિતો’ વિશે શું લખ્યું છે?