અહીં OTP મેળવવા આદિવાસીઓએ પહાડ ચડવો પડે છે

“એક OTP કી કિંમત તુમ ક્યા જાનો શહેરીબાબુ…” આ આખી સ્ટોરી વાંચ્યા પછી તમારા મનમાં પણ આ સવાલ ચોક્કસ પેદા થશે તે નક્કી છે. કહેવાય છે કે કોઈ ચીજવસ્તુ જ્યારે આપણે પાસે ન હોય ત્યારે જ તેની કિંમત સમજાતી હોય છે. આજે શહેરોથી લઈને ગામડાઓ સુધી લોકો એક ટંક ભોજન વિના રહી શકે છે પરંતુ મોબાઈલ ફોન વિના પાંચ મિનિટ પણ રહી શકતા નથી. સ્માર્ટફોને માણસની રોજિંદી જિંદગીમાં ધરમૂળથી પરિવર્તન આણ્યું છે. તેના કારણે સાવ અશક્ય લાગતી બાબતો શક્ય બનવા લાગી છે. પરંતુ હજુ પણ દેશના અનેક વિસ્તારોમાં લોકો મોબાઈલની પહોંચથી દૂર રહી ગયા છે.

ખાસ કરીને આદિવાસી વિસ્તારો. સ્થિતિ એ છે કે, એક-બે નહીં પરંતુ 36 આદિવાસી ગામોમાં એવા છે જ્યાં એક OTP મેસેજ જેટલું નેટવર્ક મેળવવા માટે આદિવાસી સમાજના લોકો પહાડો ચડવા મજબૂર છે.

મધ્યપ્રદેશના હરદા જિલ્લાના 36 આદિવાસી ગામોની કહાની

વાત ગુજરાતના પડોશી રાજ્ય મધ્યપ્રદેશની છે. અહીંના હરદા જિલ્લાના 36 જેટલા આદિવાસી ગામોમાં આજની તારીખે પણ મોબાઈલ નેટવર્ક યોગ્ય રીતે પહોંચી શક્યું નથી. પરિણામે આ વિસ્તારના લોકોએ એક OTP મેળવવો હોય તો પણ પહાડ પર જવું પડે છે.

આ પણ વાંચો: દાહોદના આદિવાસી યુવકે ભીલી બોલીમાં એટ્રોસિટી પર ફિલ્મ બનાવી

હરદા જિલ્લામાં 36 આદિવાસી જંગલ ગામો છે જે હજુ પણ મોબાઇલ નેટવર્ક વિનાના છે. મોબાઇલ નેટવર્ક ઉપલબ્ધ ન હોવાથી લાભાર્થીઓને સરકારી યોજનાઓનો લાભ મેળવવામાં ભારે જોખમ ઉઠાવવું પડે છે. આયુષ્માન કાર્ડ, લાડલી બહેના અને ખેતી વગેરે યોજનાઓની નોંધણીમાં વેરીફિકેશન માટે મોબાઈલમાં OTP ની જરૂર પડે છે. તેના માટે ગ્રામજનો અને સંબંધિત અધિકારીઓએ પહાડ પર, ઊંચા માંચડા પર કે ઝાડ પર ચઢીને જોખમ લેવું પડે છે. અહીં મોબાઈલ નેટવર્ક ન આવતું હોવાથી લોકોને અનેક સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડે છે.

OTP માટે સૌ કોઈ પહાડ ચડવા મજબૂર

રહટગાંવ, ટેમાગાંવ, બોરપાણી, હડિયા, મગરધા રેન્જના લગભગ 36 ગામોમાં નેટવર્કની સુવિધા નથી. ગામલોકોને હજુ પણ નેટવર્ક માટે પર્વત પર જવું પડે છે. રહટગાંવના બરવાનીમાં નેટવર્ક નથી. જો કોઈ ગંભીર દર્દી આરોગ્ય કેન્દ્રમાં આવે છે અને તેને ટિમરણી અથવા રહતગાંવ ખાતેના સામૂહિક આરોગ્ય કેન્દ્રમાં મોકલવાની જરૂર પડે, તો નેટવર્ક મેળવવા માટે ભવનની છત પડ ચઢીને ત્યાં પણ સીડી મૂકવી પડે છે. ત્યારે જતું નેટવર્ક આવે છે. ચંદ્રખાલ, ગોરખાલ વગેરે જેવા દૂરના ગામડાઓમાં પણ આવી જ પરિસ્થિતિ છે.

સરકારી યોજનાનો લાભ મેળવવામાં સમસ્યા

ગ્રામ પંચાયતોમાં બ્રોડબેન્ડની સુવિધાન હોવાથી લોકોના કામ થતા નથી. પરિણામે મોબાઈલ અને ઈન્ટરનેટ સંબંધિત કામ, રિપોર્ટ મોકલવા, ઈ-મેઈલ કરવા, લોકોને કોઈ યોજનાનું લાઈવ ટેલિકાસ્ટ બતાવવું વગેરે જેવા ઘણા કાર્યો થઈ શકતા નથી. ગમે તેવી ગંભીર પરિસ્થિતિ હોય તો પણ લાભાર્થી અને અધિકારીઓએ ટાઢ, તડકો અને વરસાદમાં એવી જગ્યાએ જવું પડે છે ત્યાં થોડું ઘણું નેટવર્ક આવતું હોય. તો જ તેમનું કામ થઈ શકે છે.

દર્દીને રેફર કરવામાં પારાવાર મુશ્કેલી

બાંસપાણી ગામના રમેશ ચૌહાણ કહે છે, બડવાનીમાં એક આરોગ્ય કેન્દ્ર છે, પણ અહીં મોબાઇલ નેટવર્ક ઉપલબ્ધ નથી. આવી સ્થિતિમાં, જો કોઈ ગંભીર દર્દી અહીં આવે અને તેને રહટગાંવ અથવા ટિમરણી ખાતેના કોમ્યુનિટી સેન્ટરમાં મોકલવો પડે તો ઘણી મુશ્કેલી પડે છે. બંને સ્થળોનો સંપર્ક કરવા માટે સીડીની મદદથી ઇમારતની છત પર ચઢવું પડશે. જો વધુ સમય લાગે તો ત્યાં સુધીમાં દર્દીનું મોત પણ થઈ શકે છે.

આ પણ વાંચો: એવું ગામ, જ્યાં વર્ષના પહેલા દિવસની શરૂઆત આંસુઓ સાથે થાય છે

ટેકરા પર ચડો અને નેટવર્ક શોધો

મધ્યપ્રદેશમાં લાડલી બહેના યોજનાના રજિસ્ટ્રેશન ગયા વર્ષે થયા હતા. હાલમાં આરોગ્ય વિભાગની ટીમ 70 વર્ષથી વધુ ઉંમરના લોકો માટે આયુષ્માન કાર્ડ બનાવવાનું કામ કરી રહી છે. પરંતુ સમસ્યા એ છે કે વેરિફિકેશન માટે જ્યારે OTP આવે ત્યારે જ નેટવર્ક ઉપલબ્ધ હોતું નથી. આવી સ્થિતિમાં, કોઈ ઊંચા ટેકરા અથવા નજીકની ટેકરી કે પહાડ પર ચડીને નેટવર્ક શોધવું પડે છે.

પાલખ અથવા ઊંચી જગ્યાએ જવાની મજબૂરી

બડઝિરી ગામના ભૂરા કલમ કહે છે, કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારની ઘણી યોજનાઓ છે. તેની નોંધણી અથવા લાભ લેવા માટે અરજી કરતી વખતે OTP જરૂરી છે. દર મહિને રાશન અને છાશવારે થતા eKYC માટેનો OTP અમને મળતો નથી. આવી સ્થિતિમાં અમારે OTP મેળવવા માટે મજબૂરીમાં પહાડ પર કે ઉંચાઈ પર બનેલી ઝૂંપડીમાં કે ઝાડ પર ચડવું પડે છે.

એક OTP ની કિંમત તમને ક્યાંથી ખબર હોય?

મન્નાસા ગામના રાજેશ રસિયામ કહે છે, નેટવર્ક વગરના ગામડાંના પરિવારોના બાળકો શાળાની રજાઓ દરમિયાન શહેરમાંથી ગામમાં આવે ત્યારે ઓનલાઈન અભ્યાસ કરી શકતા નથી. જેના કારણે તેઓ અનેક પ્રકારની માહિતી મેળવવામાં અને સમય સાથે અપડેટ રહેવામાં પાછળ રહી જાય છે. વિવિધ યોજનાઓના લાભો માટે OTP ચેક કરવા માટે લોકો દરરોજ પોતાનો જીવ જોખમમાં મૂકે છે. આટલું વાંચ્યા પછી તમને પણ – એક OTP ની કિંમત સમજાઈ ગઈ હશે.

આ પણ વાંચો: દલિત પ્રોફેસરને મનુવાદીઓએ વિભાગીય અધ્યક્ષ ન બનવા દીધાં